Donald Trump en de Populistencarrousel

Veel mensen moesten er even om lachen. Donald Trump? Hij maakt geen kans, zo gek zijn de Amerikanen niet! Ze mogen dan een reeks van zinloze interventies op hun naam hebben staan, ultra-commercieel ingesteld zijn en zich de beste van de wereld voelen, maar zo gek zijn ze niet… Niets blijkt minder waar. Terwijl Donald Trump steeds populairder lijkt te worden, weet te Republikeinse Partij zich geen raad meer. De partij is zich zeer bewust van haar tanende electoraat. Wanneer de partij steeds meer naar rechts opschuift, lopen er meer kiezers over naar de democraten. De republikeinen zoeken een toegankelijke, gematigde, licht-conservatieve stemmentrekker die op een scherpe doch elegante wijze met de democraten kan afrekenen. Donald Trump is bij deze criteria niet bepaald de eerste naam die in je opkomt. Misschien moeten we wennen aan het idee, dat men een behoefte heeft aan de antipoliticus en in 2016 blijkbaar meer dan ooit.

Veel mensen zijn de gevestigde orde zat, men wil vernieuwing en dat wil men al heel lang. Het feit dat de populisten het vrij goed doen in de afgelopen tien jaar komt door: een groeiende desinteresse en wantrouwen tegenover de politiek, het feit dat de meeste populisten niet aan de macht zijn gekomen en hun incompetentie nog niet hebben getoond en tenslotte het falen van de gevestigde orde op tal van terreinen; zoals de vluchtelingencrisis. We kunnen wel kostelijk lachen om de zogenaamde problemen van Henk & Ingrid en dat het niet zo’n storm zal lopen in het stemhokje. Toch moet men niet uitsluiten dat er over vijf jaar op een internationale conventie Wilders, Trump, Le Pen, Poetin en de voorman van Alternative Für Deutschland rondlopen. Populisten moeten niet onderschat worden, ze reflecteren als een spiegel het falen van de huidige politiek.

De vluchtelingencrisis is bijvoorbeeld een punt waarop de populisten doorgaans goed scoren. Men wil actie zien en de oplossingen die tot nu toe geboden zijn, lijken nog niet erg effectief. Zo spreken de EU-leiders met Turkije over het terugsturen van vluchtelingen, in ruil voor o.a. het voortzetten van onderhandelingen over een Turks EU-lidmaatschap. In deze situatie is men bereid te praten met een land waar journalisten de mond wordt gesnoerd. En ondanks die acties vinden mensensmokkelaars weer nieuwe manieren om vluchtelingen de EU binnen te krijgen. De grenzen zijn zo groot, dat er altijd wel een lek te vinden is. Hoe en waar ze uitkomen, maakt me niets uit. Zolang ze maar niet tijdens de spits reizen, anders wordt de NS boos. De trein wordt tijdens de spits immers al bezet door een tsunami van studenten, een groep testosteronbommen die zich op de tweedeklas-zetels laten ploffen en te harde muziek draaien. Terwijl onze bejaarden, die dit land hebben opgebouwd, moeten staan: een populistisch praatje is overal op toe te passen.

Trump, de man die zo’n groot zelfvertrouwen heeft en zich meer dan bewust is van zijn bovennatuurlijke talent voor alles, zodanig dat hij in aanmerking komt voor de Harry Mulisch-bokaal, loopt richting een podium waar zijn aanhangers als schaapachtige omheen dwarrelen. Hij neemt het woord en dat wordt hem enkele ogenblikken later weer ontnomen. Zijn toespraak wordt weer verstoord zoals dat vaker gebeurt. Hij gebruikt zijn wolven in schaapskleren als een kleine Trump-privéeenheid. Hij dreigde laatst nog om zijn aanhangers op Amerika’s favoriete socialisten-opa Bernie Sanders af te sturen. De man waar we eerst nog om moesten lachen is niet langer grappig. Hij keurt geweld niet af en hij betaalt zelfs de juridische kosten van een van zijn aanhangers die een protester belaagde. Maar is men bereid om daar kritisch naar te kijken?

Met zijn rechte rug, zijn gepoeierde gelaat en zijn in elkaar gefutselde kapsel zit hij in de race om het presidentschap van de Verenigde Staten. Niet alleen is de Amerikaanse kiezer in de ban van dit fenomeen, er wordt wereldwijd over bericht. Zo bewijst een oude maandag-uitgave van de Telegraaf, al liggend op een tafeltje, met een schreeuwende doch geïnformeerde chocoladeletterkop. Het tafeltje, dat zich bevindt in een Amsterdams Shisha-Café, wordt schoongemaakt door de eigenaar van het pand. Hij werpt een blik op de krant en zucht. Hij ziet liever een schreeuwende en dikgedrukte kop op de voorpagina van de Telegraaf, dan één kop stilzwijgend en lijkbleek voor zich uit starend bij hem voor op de stoep.