Baas in eigen onderbuik!

In de tijd dat het Britse lidmaatschap van de Europese Unie eerder eeuwig dan toekomstig verleden tijd leek, sprong er nog wel eens een vluchteling in een vrachtwagen bij Calais. De vluchteling hoopte zo vanuit Frankrijk de overtocht te maken naar Engeland, waar hij een nieuw bestaan op zou gaan bouwen. Vele vluchtelingen namen deze route. Ze trokken naar Noord-Afrika om daar een overtocht naar Zuid-Europa te maken. Vanuit Zuid-Europa trokken ze naar het noordwesten, om vervolgens hun eindbestemming te bereiken: Engeland. Waarom precies Engeland. Waarom kozen de vluchtelingen voor een dergelijk moeilijk bereikbare plaats terwijl een verzorgingsstaat als Nederland voor handen ligt. Wat is er zo bijzonder aan Engeland ten opzichte van andere West-Europese landen vanuit het perspectief van een vluchteling?

Het antwoord is simpel. Veel vluchtelingen zien Engeland als een land waar de welvaart de spuigaten uitloopt en als het land waar de meeste kansen liggen. Ze hebben het gevoel dat het grote Britse rijk van zo’n 400 jaar geleden nog fier overeind staat, en dat het koninkrijk geen moeite zal hebben om haar eeuwig durende glorie te delen met nieuwkomers. Engeland, zo denken ze, is hét land waar rijkdom en welvaart ook voor ‘kansarmen’ te vergaren is. Vluchtelingen zien Engeland dan ook niet als een onderdeel van de Europese Unie, als één van de velen lidstaten, ze zien het ook vandaag de dag nog als een supermacht die met gemak op zichzelf kan staan. En ze zijn niet de enige die dat denken… dat denken de meerderheid van de Britten namelijk zelf ook.

Britse eigenwijsheid en superioriteitsgevoelens, twee aspecten die ongetwijfeld hebben meegewogen in het besluit van vele Britten om te kiezen voor een Brexit. De Europese Unie is tot op heden alleen maar uitgebreid. Naar het zuiden en naar het oosten. Alles leek voorspoedig te gaan en de Europese droom moest voor zoveel mogelijk mensen bereikbaar zijn. West Europa zou haar keurig ontwikkelde staatsbureaucratie naar het zuiden exporteren en Oost-Europa zou het respect voor mensenrechten en minderheidsgroepen klakkeloos van de West-Europese lidstaten, waarmee de Unie is begonnen, overnemen. Niets was minder waar. Landen als Griekenland en Italië bleken tijdens de eurocrisis patiëntjes met een onderontwikkeld belastingsysteem die hoognodig aan een geldinfuus moesten, en landen als Polen bleken zo ultraconservatief dat een groot deel van de bevolking moeite had om de belangen van minderheidsgroepen te respecteren. En nu we nog steeds met dit soort problemen te maken hebben, valt één van de westerse kernlanden van de EU weg: Groot-Brittannië.

Het leek zo onwaarschijnlijk dat de Britten werkelijk voor een uittreden zouden gaan kiezen. Vele onderzoeken wijzen uit dat het slecht met ze zal gaan aflopen. Het bankencentrum zit in het centrum van Londen, Groot-Brittannië ontvangt ook veel financiële steun van Europa en mocht lid blijven met een bijzondere uitzonderingspositie op tal van beleidspunten. Het remain-kamp heeft veel geschermd met de economische voordelen die de Europese-Unie bied. Het zorgt voor banen, welvaart en een sterk Europa dat zich in de tijd van globalisering kan meten met krachtige, opkomende wereldmachten. Maar dit heeft totaal geen effect op de potentiële leave-stemmers gehad, zij lopen namelijk niet warm voor de ‘economische belangen’ van de hoge heren in Londen. Ze denken aan soevereiniteit, zelf de grenzen kunnen sluiten voor vluchtelingen en Groot-Brittannië weer groots te maken, ofwel: een stem uit emotie. Misschien zal Engeland er economisch wel erg op vooruit gaan, maar dan is het wel óns soevereine Engeland, denkt de leave-stemmer onbewust. De Brexit-campagne was het koopkrachtenplaatje van het remain-kamp versus de idyllische vergezichten van het leave-kamp.  

Opvallend is het groot aantal bejaarden dat voor een Brexit heeft gestemd. Alsof ze wraak willen nemen op hun kinderen die ‘hard werken’ en ‘nooit tijd hebben’ om even langs te gaan. De eenzame bejaarden zagen dit als dé ultieme kans om wraak te nemen. Stemmen voor een Brexit en vervolgens hopen dat hun drukke zoon uit de Londense bankenwereld binnen mum van tijd werkeloos is, zodat hij weer wat vaker langs kan komen. Maar ook veel ontevreden Britten van middelbare leeftijd hebben gekozen voor deze onzekere koers. Misschien is het niet de goede, maar dat maakt volgens heb niets uit. Stemmen uit emotie moet kunnen. Sodemieter op met je cijfers, grafieken en analyses. Ik wil kunnen stemmen zonder dat op enige manier wetenschappelijk gefundeerd is: ik ben baas in eigen onderbuik!